تحلیل زمانی و مکانی توفان های تندری ایران و ارتباط آن با الگوهای پیوند از دور

توفان تندری از بارزترین اشکال ناپایداری جوی بوده و معمولاً با مخاطرات دیگری همچون صاعقه، بادهای شدید، باران سنگین و تگرگ همراه است. به دلیل اهمیت و صدمات جبران ناپذیر این مخاطره و فراوانی وقوع زیاد آن در مناطق مختلف ایران بررسی آن ضرورت می یابد. لذا بر این اساس در پژوهش حاضر به بررسی توزیع زمانی و مکانی و تاثیر الگوهای پیوند از دور بر توفان های تندری پرداخته شده است. داده های مورد استفاده شامل فراوانی رخداد توفان تندری 25 ایستگاه سینوپتیک کشور و داده های مربوط به شاخص های کلان مقیاس جوی-اقیانوسی موسوم به الگوهای پیوند از دور در بازه زمانی 51 ساله 1960-2010 می باشد. روش های اصلی مورد استفاده، تحلیل خوشه ای و روش همبستگی پیرسون هستند. پس از بررسی ویژگی های آماری توفان های تندری مشخص شد که داده های توفان تندری با توزیع احتمال ویبول سه پارمتره تطابق دارند. همچنین فراوانی و توزیع زمانی و مکانی توفان های تندری ایران و ارتباط آن با الگوهای پیوند از دور تحلیل و پهنه بندی گردید. نتایج تحلیل خوشه ای برای طبقه بندی گروه های همگن نشان داد که از لحاظ فراوانی وقوع رخداد توفان تندری 5 گروه مجزا با بیشترین شباهت درون گروهی شامل منطقه شمال غرب، منطقه غربی، نیمه جنوبی، مناطق شمالی، میانی و شمال شرقی، بخش های مرکزی و شرقی وجود دارد. نتایج تحلیل زمانی و مکانی نشان داد که فراوانی رخداد ماهانه ی این پدیده بیشتر در ماه های می، آوریل و ژوئن و در بازه ی فصلی، بهار و پاییز متمرکز بوده و از نظر مکانی در نیمه ی غربی به ویژه در شمال غرب و غرب توفان های تندری از فراوانی وقوع بیشتری برخوردارند. بررسی ارتباط توفان های تندری ایران با الگوهای پیوند از دور مشخص کرد که این ارتباط در ماه های می، ژوئن، اکتبر و در فصول بهار و پاییز و همچنین در بازه ی سالانه در بخش های جنوبی، غرب و نواحی شرقی کشور با شاخص های دمای سطح اقیانوس آرام (نینوها) و شاخص چند متغیره ی انسو بسیار قوی و معنی دارتر است.